O Italii / FRIULI VENEZIA GIULIA / DOLOMITY FRIULI

Najbardziej dzikie i nieodkryte pasmo górskie we Włoszech, dziewiczy brat słynnych Dolomitów Właściwych

Pomimo tego, że ten niesamowity łańcuch górski jakim są Dolomity leży przede wszystkim na terenie sąsiedniego Veneto oraz regionu Trydent-Górna Adyga, Friuli ma również własne Dolomity. To fragment Alp pomiędzy Pordenone, a Udine - tak zwane Dolomity Wschodnie lub Dolomiti del Friuli. Objęty jest on parkiem narodowym (il Parco Naturale delle Dolomiti Friulane), z siedzibą parku przy samej granicy z Veneto w miasteczku Cimolais. To prawdziwy raj dla miłośników natury, wycieczek górskich, wspinaczek alpejskich czy trekkingu – puste, dzikie przestrzenie, nieskażona natura, cudowne widoki. I cisza. Niesamowita cisza.

Terytorium parku zamknięte jest pomiędzy 4 rzekami: Tagliamento na północy, Piave na zachodzie, Meduna na wschodzie i Cellina na południu. Park został ustanowiony w 1996 roku i obejmuje obszar prawie 37 tysięcy hektarów. 26 czerwca 2009 został wpisany na Listę UNESCO. Charakteryzuje się długimi i wąskimi dolinami prawie nietkniętymi ludzką ręką, niezamieszkałymi i dzikimi. Sieć drogowa jest słabo rozwinięta, dzięki czemu i ruch turystyczny jest niewielki. To zupełnie inne góry, porównując z właściwymi Dolomitami.

Park Narodowy Dolomitów Friuli rozciąga się na obszarze dwóch prowincji: Udine i Pordenone oraz na terytorium 8 gmin (Forni di Sopra, Forni di Sotto, Erto i Casso, Cimlais, Claut, Adreis, Friscano oraz Tramonti di Sopra). Najpopularniejsze turystycznie miasteczka do Forni di Sopra i Forni di Sotto od strony północnej, Cimolais, Erto i Casso od strony południowej oraz Tramonti di Sopra i Tramonti di Sotto od wschodu.

Na terenie parku zarówno flora, jak i fauna są bardzo bogate w występujące gatunki. Oprócz typowych przykładów charakterystycznych dla tej strefy klimatycznej i tej wysokości rosną tam orchidee. Świat zwierząt natomiast reprezentowany jest przez kozice, sarny, jelenie, świstaki, orły królewskie, a także rzadkie koziorożce alpejskie.

Najwyższe szczyty, z wapienia i dolomitów, które znajdują się na terenie Wschodnich Dolomitów to Cima dei Preti (2706 m), Monte Duranno (2652 m), Monte Cridola (2580 m) oraz Monte Pramaggiore (2478 m). W góry można wyruszyć od strony północnej, ale bardziej popularne są doliny od południa.

Najpopularniejszą doliną jest Val Cimoliana gdzie górski spektakl pozostawi widzów oszołomionych pięknem dziewiczego krajobrazu. To najpiękniejsze szczyty Dolomitów Friuli, które przybierają niejednokrotnie fantazyjne formy. Pośród najpopularniejszych szlaków należy wymienić il Sentiero delle Bregoline, który zaprowadzi nas w środek grupy górskiej Pramaggiore, z widokiem na niesamowite szczyty Spalti di Toro oraz Monfalconi. Szlak ten prowadzi również do najbardziej znanego widokowego punktu Dolomitów Wschodnich czyli do Campanile della Val Montanaia. To skalna iglica wysoka na 300 metrów, która jest ulubionym miejscem skalnych wspinaczek. Niedaleko znajduje się najstarsze schronisko tej części Dolomitów Rifugio Pordenone do którego można tak naprawdę dojechać samochodem. Val Cimoliana jest przejezdna na odcinku około 15 kilometrów od Cimolais. Droga jest wąska i kręta, miejscami asfaltowa, ale miejscami kamienista i trudna, ponieważ przejeżdża się korytami suchych rzek. Można dojechać do końca doliny i z parkingu podejść do Schroniska Pordenone, to tylko kilka minut spaceru. Jest to również bardzo dobra baza wypadowa na górskie szlaki, przede wszystkim do wspomnianego już Campanile della Val Montanaia. Dolina Cimoliana jest wprost niesamowita – cisza która nas otacza, różnorodność i zmienność krajobrazu, dzikie wapienne szczyty w oddali, różnokolorowe masywy skalne nad głowami. Miejscami szeroka, miejscami bardzo wąska. Czasami jedzie się przez las, a czasami szerokim korytem wyschniętej rzeki, gdzie świadomość miejsca przyprawia nas o dreszcze. Wyprawa dla odważnych i kierowców o mocnych nerwach, a wrażenia gwarantowane:)

Pozostałe dwie doliny, które cieszą się duża popularnością to Val Settimana i Val Zemola. Dolina Settimana rozpoczyna się w miasteczku Claut. Płynie przez nią potok o tej samej nazwie. Jest skierowana w kierunku północno – wschodnim i otoczona przez szczyty Turlon i Vacalizza na zachodzie oraz Ciol di Sas i Cornaget na wschodzie. Dolina jest bardzo wąska, a wapienne skalne ściany schodzą prawie pionowo do Potoku Claut. W 1994 roku właśnie w tej dolinie odnaleziono duże ilości skamieniałych kości dinozaurów. Z kolei Dolina Zemola rozpoczyna się w miasteczky Erto i kieruje się w kierunku północnych na długości 6 kilometrów wzdłuż Potoku Zemola. Dolina jest bardzo wąska, a potok tworzy wysoki kanion. Otaczają ją szczyty przekraczające 2 tysiące metrów, a zamyka masywny Monte Duranno (2652 m n.p.m.).

Czym więc różnią się Dolomity Friuli od swoich dużych braci Dolomitów tych właściwych? Przede wszystkim stopniem zagospodarowania tych gór przez człowieka. Dolomity Friuli właściwie działalności i istnienia ludzi nie doświadczyły, są nietknięte, dzikie, puste, ciche, dziewicze, nieskażone. W tych górach nie ma domów, hoteli, wyciągów narciarskich i kolejek górskich. Nie ma tłumów turystów na szlakach. Tam tak naprawdę nie ma nic - oprócz gór, dzikich szczytów, jasnoszarych iglic, turni i żlebów, pustych przestrzeni, łąk, czystych zielonych lasów i potoków płynących szerokimi korytami miejscami przypominającymi skalne pustynie. Turyści – oczywiście są. Ale jest ich na tyle niewielu, że są właściwie niewidoczni. Te góry są inne, ale równie piękne, a właściwie dzięki swojej dzikości i dziewiczości - piękniejsze. I przyciągają jak magnes, człowiek czuje się tam malutki, sam na sam ze świadomością siły i potęgi przyrody. A to uczucie jest cudowne.

Dolomity Friuli to nie to samo co Dolomity - o Dolomitach Właściwych przeczytacie tutaj:

https://stradeditalia.eu/pl/artykul/dolomity-129