O Italii / VENETO

Najchętniej odwiedzany region włoski przyciąga nas cudami natury i niezliczonymi skarbami ludzkich rąk

Region Veneto znajduje się w północno – wschodniej części kraju i zamieszkany jest przez prawie 5 milionów osób, co w skali kraju daje mu piąte miejsce pod względem zaludnienia (po Lombardii, Lacjum, Kampanii i Sycylii). Jego stolicą jest Wenecja.

Pod względem powierzchni zajmuje ósme miejsce w kraju z 18,4 tysiącami kilometrów kwadratowych. Region Veneto graniczy z Friuli Wenecją Julijską od wschodu, z Austrią od północy, z Regionem Trydent – Górna Adyga od północnego – zachodu, od zachodu z Lombardią, z Emilią Romanią od południa, a od strony południowo – wschodniej oblewa go Morze Adriatyckie. Wspólnie z Regionami Friuli Wenecja Julijska oraz Trydent – Górna Adyga tworzy tak zwane Triveneto czyli Trzy Wenecje – krainę historyczną, geograficzną, a obecnie także makroregion gospodarczo-ekonomiczny.

Veneto jest niezwykle ważnym regionem dla Włoch – jest najczęściej odwiedzany przez zagranicznych turystów! Pierwszy w Italii, szósty region w Europie! Prawie 70 milionów turystów (dane na rok 2018), a do tego około 20 milionów turystów tranzytowych! Co takiego przyciąga nas do tego regionu? Wszystko, bo Veneto może nam zaoferować dokładnie wszystko co Matka Natura stworzyła – wysokie góry Alpy i Dolomity, spokojne wzgórza i pagórki wśród cudownych rzek, najpiękniejsze i największe włoskie jezioro Lago di Garda, ciepłe źródła, podziemne wapienne zjawiska ukryte przed naszym wzrokiem i kilometry cudownych piaszczystych plaż wzdłuż Adriatyku, a do tego ogromne nizinne przestrzenie na południu regionu, które zajęte zostały przez rolnictwo. Do tego dołożyć trzeba dzieła ludzkich rąk i prawie nieskończoną listę miast regionu z Wenecją, Padwą, Weroną, Chioggią, Bassano di Grappa, Vicenzą, Treviso, Belluno, Rovigo i wieloma, wieloma innymi wartymi wizyty i zachwytu. Miasta duże i ważne, pełne dzieł sztuki, cudów architektury, unikalnych zabytków, ale i te małe perełki mniej znane, a tak czarujące i kuszące, że chciałoby się tam zostać na zawsze. Miasteczka wzdłuż Jeziora Garda z kolorowymi fasadami domów i małymi zameczkami odbijającymi się w wodzie, cudownie położone wśród alpejskich szczytów górskie ośrodki turystyczne, wczasowe kurorty które przyciągają tłumy spragnionych wypoczynku i wytchnienia. Region Veneto daje nam wszystko, czego zapragniemy, nieważne jakie są nasze potrzeby, wymagania i oczekiwania, bo Veneto zaspokoi każde nasze pragnienie.

Pod względem ukształtowania powierzchni przeważają niziny (56,4%), następnie góry (29,1%) oraz wyżyny (14,5%). Faktycznie ogromne nizinne przestrzenie znajdują się w południowej i centralnej części Veneto. Region jest rozciągnięty na linii północ – południe z najdalej na północ położonym punktem Cima Vanscuro – szczytem alpejskim na granicy z Austrią, po Punta di Baccuco – najdalej na południu. Częściowo granice regionu wytyczone zostały przez rzeki: na wschodzie to Rzeka Tagliamento (granica z Friuli Wenecją Julijską), a na południu to Rzeka Pad (Po) na granicy z Emilią Romanią. Na zachodzie natomiast część granicy z Lombardią przebiega dokładnie przez środek Jeziora Garda. W przeszłości ważna była także Rzeka Livenza, która przez wieki stanowiła granicę pomiędzy Friuli, a Republiką Wenecką. Najwyższym szczytem Veneto jest Marmolada położona w Dolomitach (3343 m n.p.m.) na granicy z Regionem Trento Alto Adige (Trydent Górna Adyga).

Polska nazwa regionu brzmi Wenecja Euganejska i pochodzi od mitycznego Ludu Euganejczyków. Lud ten wielokrotnie w nazewnictwie Veneto się pojawia (na przykład Wzgórza Euganejskie czyli Colli Euganei, położone na południe od Padwy). Włoska nazwa jest natomiast jednoczłonowa i pochodzi od Ludu Wenetów, którzy jako jedni z pierwszych zasiedlili te tereny już około X wieku p.n.e. To właśnie oni kilka wieków później założyli Wenecję. Byli ludem środkowoeuropejskim, który zasiedlił początkowo tereny pomiędzy Jeziorem Garda, a Padwą i Wzgórzami Euganejskimi, ale stopniowo rozprzestrzeniał się na co raz większe terytorium dzisiejszego Regionu Veneto. Niektórzy badacze twierdzą nawet, iż pochodził z ziem słowiańskich, co mogłoby tłumaczyć wyjątkowo liczne występowanie niebieskich oczu i jasnych włosów wśród mieszkańców tego regionu.

Symbolem Veneto jest dzisiaj jednak symbol długiej historii regionu zdominowanej przez wieki przez Republikę Wenecką – to skrzydlaty lew, symbol św. Marka, patrona Wenecji. Obecna flaga regionu przyjęta została w 1975 roku i oprócz skrzydlatego lwa zawiera także to co najbardziej charakterystyczne i istotne: morze, góry, równinę, a także symbole 7 prowincji Veneto: Belluno, Padwa, Rovigo, Treviso, Venezia, Verona, Vicenza.

Veneto jest bogate pod względem wody: kilka dużych i ważnych rzek (Pad, Adyga, Brenta, Piave, Livenza, Tagliamento, Sile), Jezioro Garda oraz Morze Adriatyckie. Góry tego regionu to oczywiście Alpy, wśród których wyróżnia się cudowne pasmo Dolomitów. Kilka ważnych i dużych parków narodowych obejmujących te najcenniejsze krajobrazowo i naturalistycznie obszary: Dolomity Belluno, Dolomity d’Ampezzo, Wzgórza Euganejskie, Rzeka Sile oraz Delta Rzeki Pad.

Jeżeli chodzi o przeszłość regionu to Veneto było zasiedlone już w czasach prehistorycznych przez tajemniczy Lud Euganejczyków (ok. 1500 rok p.n.e.), a następnie Lud Wenetów. Wenetowie przybyli na tereny północnej Italii najprawdopodobniej w X wieku p.n.e. z Europy Środkowej i pokonali Euganejczyków. Podczas rzymskiego panowania to właśnie Rzymianie władali tymi ziemiami budując forty graniczne z których potem wyrosły dzisiejsze miasta: Padwa, Werona czy Vicenza. Ze względu na położenie na północy Veneto było często najeżdżane przez plemiona barbarzyńskie, co doprowadziło między innymi do powstania Wenecji w połowie V wieku gdyż miejscowa ludność chroniła się na niedostępnych wysepkach laguny przez Alarykiem czy Attylą i Hunami. W VI wieku ziemie te są ściśle związane z Bizancjum. Stopniowo jednak Wenecja przejmuje władzę i powstaje Serenissima czyli Republika Wenecka, która przetrwała aż do końca XVIII wieku, kiedy to obalił ją Napoleon. Wenecja i jej terytoria dostały się wtedy po panowanie Habsburgów na kilka dziesięcioleci, a w 1866 roku przyłączono je do nowopowstałego Państwa Włoskiego.

Region Veneto charakteryzuje się występowaniem kilku języków. Oprócz oczywiście klasycznego języka włoskiego mieszkańcy Wenecji i okolic posługują się swoim dialektem weneckim, który cechuje się wpływami języków zamorskich: arabskiego, hiszpańskiego i portugalskiego. Dialekt veneto jest czynnie używany przez około dwa miliony mieszkańców tego regionu plus kolejne dwa miliony rozproszone po świecie. Oprócz dialogu veneto używane są tutaj kolejne cztery: ladino (ladyński), cimbro, friulano i ferrarese. Dwa pierwsze używane są w Alpach i mają mocne wpływy języka niemieckiego, friulano (język Regionu Friuli) wpływy słowiańskie, a dialekt ferrarese używany jest wyłącznie na południu regionu w okolicach Rovigo. Dialekty są używane na codzień z wielką dbałością i służą również do podkreślenia odrębności i indywidualności grup etnicznych: Ladynowie zamieszkują Dolomity, Friulowie to górale z sąsiedniego Regionu Friuli, a dialekt cimbro to granica z Trydentem. Region Veneto słynie również z silnych tendencji separatystycznych, czego przejawem jest właśnie używanie dialektów, a nie bazowego języka włoskiego. W nieoficjalnym głosowaniu internetowym, które odbyło się w 2014 roku, aż 89% uczestników opowiedziało się za odłączeniem od Włoch, a frekwencja wyniosła 73% uprawnionych do głosowania (ok. 2,3 mln osób)!