O Italii / VENETO / WENECJA / MURANO

Historia Wenecji i Laguny zamknięta w cudowym wielobarwnym szkle produkowanym od wieków na wyspie

Murano jest najbardziej znaną i największą wyspą Laguny Weneckiej. Znajduje się w odległości około kilometra od Wenecji w kierunku północno – wschodnim i można tam dotrzeć tramwajem wodnym, taksówką bądź prywatnym transportem – naturalnie tylko i wyłącznie drogą wodną. Wyspa jest dość duża, rozłożyła się na 7 wysepkach, które rozdzielone są kilkoma kanałami. Jest zamieszkała przez około 4,5 tysiąca mieszkańców, ale ich liczba sukcesywnie spada (w 2007 roku było ich około 5,5 tysiąca).

Wyspa została zasiedlona przez uciekających ze stałego lądu mieszkańców Altino, którzy nadali jej nazwę jednej z miejskich bram. Pierwsze dokumenty pisane na temat Murano pochodzą z połowy IX wieku. Pomimo tego, iż była od zawsze związana z pobliską Wenecją, miała swoją autonomię aż do roku 1171 roku, kiedy została przyłączona do weneckiej dzielnicy Santa Croce. W 1295 roku, decyzją senatu, z centrum Wenecji przeniesiono na wyspę wszystkie zakłady produkujące szkło. Powodem były pożary wybuchające w mieście, które wtedy było jeszcze miastem drewnianym, a ogień zazwyczaj wybuchał od palącego się w zakładach szklarskich ognia. Sztuka ta szybka na wyspie się przyjęła i rozwinęła. W XIV wieku Murano słynie już na całą Europę z produkcji szkła użytkowego i ozdobnego, luster, szklanych koralików i biżuterii o misternym wykończeniu i wyszukanych kształtach. To właśnie na Murano wynaleziono tak zwane szkło awenturynowe czyli wzbogacone miedzianymi wtrąceniami. Oprócz tego na Murano produkowana również szklane kosteczki (tak zwane tessery) do dekoracji mozaikowych. Stosowano przeróżne techniki i eksperymentowano z wieloma metodami, aby uzyskać jak najlepsze rezultaty. Dzisiaj wszystko to możemy zobaczyć w muzeum il Museo del Vetro, jedynym tego rodzaju we Włoszech i jednym z niewielu na świecie. Przechowywane są w nim rzadkie okazy od okresu renesansu aż po XX wiek (w sumie około 4000 eksponatów), a także zobrazowana historia produkcji szkła od czasów antycznych aż po czasy współczesne. Muzeum ma długie tradycje, założone zostało już w 1861 roku i jego zbiory są naprawdę wyjątkowe.

Jednym z produktów wytwarzanych na Murano jest lustro weneckie, to które znamy ze wszystkich filmów kryminalnych. To specjalna szyba z jednej strony pokryta bardzo cienką warstwą metalu dzięki czemu odbija część światła. Zazwyczaj umieszczane pomiędzy dwoma pomieszczeniami z których jedno jest przyciemnione, a drugie jasno oświetlone. Światło przechodzi pomiędzy pomieszczeniami, ale oko ludzkie tego nie dostrzega i wydaje nam się, że nic nie widać. Lustro weneckie jest używane w policji, najczęściej podczas pokazywania świadkom podejrzanych.

Jeżeli chodzi o zabytki Wyspy Murano to polecam zajrzeć do Bazyliki Santa Maria e Donato, która znajduje się przy tej samej ulicy co Muzeum Szkła. Powstała w XIII wieku, na miejscu starszego VII-wiecznego kościoła. Oryginalnie pod wezwaniem Matki Bożej, ale w 1125 roku złożono tam szczątki św. Donato i od tego czasu także on jest patronem tego miejsca (Donato żył w IV wieku i był biskupem na terenie Epiru, dzisiejsza Grecja). Kościół jest trzynawowy z absydą skierowaną na wschód i to właśnie absyda, a nie fasada główna jest zdecydowanie ciekawsza i skierowana w stronę kanału. Stanowi piękny ciąg dwupiętrowych łagodnych arkad z łukami oraz balustradą, a pomiędzy nimi ciekawy fryz z dekoracją w trójkąty. Nad całością tympanon ze ślepymi arkadami. To styl romański, prosty i elegancki. Kościół ma godność bazyliki mniejszej. Wnętrze podzielone na trzy nawy dwoma rzędami kolumn z greckiego marmuru z kapitelami w stylu wenecko – bizantyjskim. Wnętrze absydy udekorowane zostało przepiękną mozaiką przedstawiającą Matkę Boską na złotym tle. Warto zwrócić uwagę także na mozaikową posadzkę przedstawiającą motywy roślinne i zwierzęce, w którą wplecione są także szklane elementy – w końcu jesteśmy na Wyspie Szkła!

Kolejnym kościołem, który warto odwiedzić jest Kościół Matki Boskiej Anielskiej (Chiesa di Santa Maria degli Angeli). Stoi przy kanale o tej samej nazwie na skraju wyspy. Założony został w 1188 roku i wraz z klasztorem został ufundowany przez zamożną Wenecjankę Ginevrę Gradenigo. Przebudowany w XVI wieku posiadał kilka cennych obrazów olejnych, które obecnie znajdują się w klasztorze w Treviso. W kościele tym był grób jednego z dożów Sebastiano Venier, który przyczynił się do zwycięstwa w morskiej bitwie z Turkami pod Lepanto, oddając tam życie. Jego szczątki w 1907 roku przeniesiono jednak do Bazyliki Świętego Jana i Pawła. Kościół ten odwiedził polski król Henryk Walezy w 1547 roku.

W 1810 roku zamknięto klasztor, a kościół w 1848 roku. Po kilkudziesięciu latach wrócił do swoich funkcji religijnych, ale część zabudowań przeznaczona została na szpital oraz przytułek dla biednych rodzin z wyspy.

Na wyspie istnieje jeszcze jeden kościół wart wizyty. To San Pietro Martire – Kościół św. Piotra Męczennika, dominikanina z Werony. Wzniesiony w 1348 roku przy Klasztorze Dominikanów został doszczętnie zniszczony przez pożar w 1474 roku. Obecny wygląd kościoła to efekt jego odbudowy, która zakończyła się w 1511 roku. Jest wykonany w całości z cegły, a jego fasada jest podzielona na trzy części z XVI-wiecznym portalem i dużą rozetą. Zaraz obok dzisiejszego budynku kościoła zobaczymy gotycki portyk – to pozostałości nieistniejącego już dzisiaj Kościoła Świętej Klary. Z lewej strony fasady św. Piotra wieża z przełomu XV i XVI wieku. Wnętrze jest trzynawowe podzielone masywnymi kolumnami. W prawej nawie zobaczymy obraz, który przypisywany jest pędzlowi Tintoretto – to Chrzest Chrystusa. W tej samej nawie znajdują się także dwa dzieła Giovanni Bellini z XVI wieku: Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny w otoczeniu aniołów oraz Matka Boska z Dzieciątkiem wraz z muzykującymi aniołkami, św. Augustynem i św. Markiem, który Maryi przedstawia weneckiego dożę Agostino Barbarigo. Cennym obrazem jest także przeniesione tutaj z Kościoła Matki Bożej Anielskiej płótno Paolo Veronese Święty Hieronim na pustyni (również w nawie prawej), a także obraz przedstawiający Świętego Piotra i Anioła odwiedzających Świętą Agatę w więzieniu w nawie lewej.