O Italii / TRENTINO - ALTO ADIGE / MERANO

MERANO to ciepły śródziemnomorski powiew południa wśród wysokich szczytów alpejskich

To przepiękne turystyczne i uzdrowiskowe miasteczko północnej części Regionu Trydent – Górna Adyga, znajdujące się w Prowincji  Bolzano. Jest położone w dolinie otoczonej cudownymi Alpami o wysokościach pomiędzy 1500, a 3300 metrów n.p.m. W okolicach miasta rozpoczynają się aż cztery ważne doliny: na zachodzie Val Venosta i Val d’Adige, na północnym – wschodzie Val Passiria oraz Val d’Ultimo na południowym - zachodzie. Przez Merano przepływa Adyga w swoim początkowym odcinku. Miasto położone jest około 70 kilometrów od źródeł rzeki, która mija miasto od południowo – zachodniej strony. Przez samo centrum płynie Potok Passirio, który jest dopływem Adygi i łączy się z nią na obrzeżach Merano.

Miasto położone jest na zboczach Grupy Tessa (3480 m n.p.m.) oraz Altopiano del Salto (2800 m n.p.m.). Stolica prowincji, Bolzano, znajduje się tylko 30 kilometrów od Merano w kierunku południowym i miasta te połączone są czteropasmową drogą szybkiego ruchu SS38 oraz linią kolejową. Na północ od Merano znajduje się Zamek Tyrol, od którego wziął nazwę cały historyczny Tirolo – Tyrol Południowy.

Merano jest miastem uzdrowiskowym. Pierwsi goście pojawili się tutaj już w połowie XIX wieku i byli to przede wszystkim kuracjusze, korzystający z łagodnego klimatu okolicy i właściwie dopiero w ostatnich trzech dziesięcioleciach tendencja ta została przełamana. Oferta turystyczna oferowana przez Merano jest przebogata, dzięki czemu rozwinęły się tutaj różne formy wypoczynku na poziomie zarówno narodowym, jak i międzynarodowym.

Powstanie pierwszej osady w miejscu dzisiejszego Merano zawdzięczamy Rzymianom, którzy założyli Maia, gdzie wybudowali pierwszy ufortyfikowany zamek Castrum Maiense, w miejscu gdzie znajduje się dzisiaj obecny Castel San Zeno. W późniejszych wiekach miasto należy do możnego rodu, który przyjął nazwę Hrabiów Tyrolu, a którego siedzibą był zamek położony na północ od dzisiejszego Merano. Prawa miejskie zostają przyznane Merano w 1317 roku i w tym samym okresie intensywnie rozwija się handel. W 1420 roku władcy przenoszą swoją siedzibę z Zamku Tyrol do Innsbrucka i znaczenie miasta spada, ale i tak pozostaje ono stolicą tak zwanej Contea del Tirolo aż do 1848 roku. W XIX Merano miało już sławę jednego z najchętniej odwiedzanych uzdrowisk w Imperium Habsburgów. W tym okresie miasto bardzo się rozrasta, rozbudowuje i pięknieje, na wzór austriackiego Wiednia i Salzburga, dzięki pracy niemieckiego urbanisty Theodora Fischera. Po I Wojnie Światowej Merano i cała okolica zostają przyłączone do Państwa Włoskiego.

Merano jest dzisiaj bardzo popularnym ośrodkiem wypoczynkowym, odpoczywają tutaj często znane osobistości świata polityki i kultury, co zresztą miało miejsce i w przeszłości, kiedy gościła w mieście na przykład Księżniczka Bawarska Sissi, żona Cesarza Franza Józefa, a także pisarze Franz Kafka czy Gottfried Benn. Od dawien dawna medycy zalecali łagodne powietrze Merano i jego lecznicze właściwości. W 1874 roku powstał pierwszy Dom Zdrojowy, przebudowany i powiększony jeszcze za czasów austriackich, a pełniący swoją pierwotną funkcję także obecnie. Merano słynęło także z wyścigów konnych, a pierwszy hipodrom wybudowano w mieście w 1900 roku. Do dzisiaj odbywa się tam Il Gran Premio Merano, który jest konkursem rangi krajowej. Pomimo zniszczeń i trudności w okresie II Wojny Światowej (miastu udało się jednak uniknąć bombardowań) po 1945 roku wraca do swojej roli uzdrowiska i ośrodka wypoczynkowego i jest jednym z najliczniej odwiedzanych miejsc turystycznych Regionu Trentino – Alto Adige. Dzisiaj w Merano znajduje się Muzeum Turystyki w Zamku Trauttmansforff oraz przyległy do niego Ogród Botaniczny, jeden z najpiękniejszych we Włoszech.

Obecnie miasto liczy niewiele ponad 41 tysięcy stałych mieszkańców i oprócz głównego centrum należy do niego 5 dzielnic (frazioni) rozrzuconych na obrzeżach. Patronem miasta jest Święty Mikołaj, tak więc Merano jako jedno z nielicznych miast włoskich, 6 grudnia świętuje. Ze względu na hippiczne tradycje miastem partnerskim są czeskie Pardubice.

Miasto nie jest i nigdy nie było szczególnie bogate w zabytki, ale jest kilka miejsc, które zdecydowanie warto odwiedzić: Katedra Św. Mikołaja, Kościół Świętego Ducha, Dom Zdrojowy, Most Rzymski (Ponte Romano), a przede wszystkim Zamek Trauttmansdorff z Muzeum Turystyki i Ogrodem Botanicznym. Warto też pospacerować wąskimi uliczkami starego centrum, w cieniu portyków, pomiędzy starymi bramami i pozostałościami murów obronnych.

Duomo di Merano czyli gotycka Katedra Świętego Mikołaja to główny kościół miasta. Powstała w drugiej połowie XIII wieku, powiększona w pierwszej połowie wieku XIV ze względu na wzrost znaczenia miasta Merano. Jego smukła i elegancka dzwonnica ze swoimi 83 metrami wysokości jest jedną z najwyższych w Południowym Tyrolu. Jego fasada jest prosta, ma ciekawy portal i piękną rozetę, a górna część nad wejściem to ciąg trzypoziomowych udekorowanych niszy różnej wysokości. Po prawej stronie fasady, pod specjalnym zadaszeniem, znajduje się fresk przedstawiający przeniesienie Krzyża Świętego – to dzieło Konrada Waidera, pochodzące z 1500 roku, odrestaurowane pod koniec XIX wieku. Zewnętrzna prawa ściana posiada piękny gotycki portal i pomimo tego, że stanowi portal boczny, to właśnie to są główne drzwi wejściowe do kościoła. W portalu znajduje się figura Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz Św. Piotr, Św. Bartłomiej, Św. Andrzej i Św. Maria Magdalena. Dalej znajduje się drugi portal, mniejszy, a ponad nim ogromny fresk przedstawiający Świętego Krzysztofa. Zakończenie prawej ściany stanowi Dzwonnica (Campanile), która posiada bogatą dekorację malarską z XV wieku, przedstawiającą między innymi Św. Barbarę, Floriana, Leonarda, Krzysztofa, Katarzynę oraz Pietę. Pod dzwonnicą przejście dla pieszych. Zarówno fasada, jak i ściany kościoła podzielone są na równie odcinki dekoracyjnymi pilastrami z pinaklami. Wnętrze jest bardzo jasne, trzynawowe, sklepione gotyckim sufitem. W absydzie znajduje się piękny drewniany chór, a za nim, pomiędzy witrażami, figury Apostołów i Świętych Piotra i Pawła, Chrystusa Zbawiciela, Matki Bożej, a środkowe miejsce zajmuje Krucyfiks. Wszystkie rzeźby są XIX-wiecznymi dziełami i wyszły z warsztatu Rodziny Pendi.

Za absydą katedry znajduje się niewielkich rozmiarów Kaplica Świętej Barbary, która była kaplicą cmentarną przylegającego do katedry cmentarza, istniejącego tutaj do roku 1848. Obecna kaplica pochodzi z połowy XV wieku, jest dwupiętrowa, na planie ośmiokąta i jest przykryta dachem w kształcie piramidy. Dolne piętro kaplicy zawiera przepiękny rzeźbiony gotycki tryptyk ołtarzowy, figury świętych oraz barokowe ołtarze boczne.

Przepiękny jest Kościół Świętego Ducha, jeden z najstarszych w mieście. Reprezentuje gotyk niemiecki, a jego wnętrze posiada cenne sklepienie, miejscami ozdobione XV-wiecznymi freskami. W okresie powstania znajdował się poza murami miasta i był kaplicą pobliskiego szpitala.

Dom Zdrojowy (Il Kurhaus di Merano) powstał w 1874 roku według projektów Josefa Czernego. W 1912 i 1914 został odnowiony i powiększony przez wiedeńskiego architekta Friedricha Ohmanna. Jest jednym z symboli Merano, miasta termalnego i uzdrowiska z długą tradycją. Jest jednym z najpiękniejszych dzieł w stylu liberty w całym Regionie Trentino – Alto Adige.  Pierwszy budynek Domu Zdrojowego zainagurowany został 14 listopada 1874 roku. Nie posiadał elektryczności, a oświetlany był za pomocą 120 lamp gazowych. Prąd doprowadzono w 1897 roku, w tym samym roku powstały również nowe sale, między innymi czytelnia. Ze względu na ciągły napływ co raz to większej ilości kuracjuszy były potrzebne nowe pomieszczenia i przestrzenie, dlatego zdecydowano się na remont przeprowadzony w 1912 i w 1914 roku. Obecnie budynek ten pełni ciągle swoje pierwotne funkcje, a poza tym jest siedzibą biura turystycznego oraz odbywających się w mieście festiwali: Merano Wine Festial oraz Settimane Musicali Meransei.

Podczas naszego spaceru po miasteczku nie zapomnijmy o Ponte Romano czyli Rzymskim Moście, który jest jednym z symboli miasta i najstarszym zachowanym mostem Merano. Zamknięty dla ruchu kołowego, łączy dzielnicę Steinach i Maia Alta ponad Potokiem Passirio. W czasach rzymskich istniał w tym miejscu drewniany most, dzięki któremu możliwa była komunikacja pomiędzy okolicznymi zamkami. Wielokrotnie restaurowany na przestrzeni wieków, na początku wieku XVII był jednak w tak złym stanie, że zadecydowano o jego wyburzeniu i wybudowaniu nowego mostu w tym samym miejscu – ale w kamieniu. W 1616 roku zatrudniono więc mistrza murarskiego Andra Tannera z Bressanone, który zobowiązał się wybudować nowy most. Niestety wykonane przez niego prace zostały zniszczone podczas powodzi, a mistrz ze strachu przed gniewem władz miasta uciekł do Szwajcarii, a następnie powrócił do Bressanone. Ostatecznie udało się przekonać Tannera do dokończenia rozpoczętego przedsięwzięcia i finalizacji zamówienia, za które mistrz otrzymał solidną zapłatę. W 1987 roku most został skrupulatnie odrestaurowany. Pomimo tego, iż obecny most nie pamięta czasów rzymskich, nazwa pozostała. To dwa kamienne łuki wzniesione na jednej kolumnie. Łuki nie są identycznej szerokości: ten szerszy jest przerzucony nad Potokiem Passirio, ten mniejszy zapewnia połączenie z lewym brzegiem rzeki. Most jest lekko nachylony w kierunku centrum Merano ponieważ był używany także jako kanał wodny.

Warto także udać się poza centrum Merano, do Zamku Trauttmansdorff. Sam zamek nie jest może jakąś imponującą rezydencją, ale otoczenie z pewnością nas zachwyci. Otwarty w 2001 roku Ogród Botaniczny otacza pałac, a okolica i rozległa panorama na Alpy dodaje temu miejscu uroku. Castel Trauttmansdorff nazywany jest także Castel Neuberg czyli Nowym Zamkiem. Jest siedzibą Touriseum czyli Muzeum Turystyki, której tradycje na tych ziemiach są naprawdę zacne. W miejscu dzisiejszego zamku w XV wieku wznosił się inny, którego właścicielami były Rodziny Angerheim i Suppan. W 1543 roku można Rodzina Trauttmansdorff przeprowadziła się ze Styrii do Tyrolu Południowego i nabyła tą posiadłość wraz z dwoma innymi zamkami w okolicy. Około 200 lat później potomkowie Trauttmansdorffów przeprowadzili się do miasta i opuścili swoje wiejskie posiadłości. Zamek uległ wtedy całkowitemu zniszczeniu, runęły wieże i zawaliła się kaplica. Dopiero w 1846 roku Joseph von Trauttmansdorff, z tego samego rodu ze Styrii, przeprowadził się do Merano i zadbał o zamek po 150 latach zapomnienia. Powiększył go, odnowił z wszystkimi wygodami, nadając mu styl neogotycki. Joseph umarł w 1867 roku i został pochowany w krypcie, pod kaplicą swojego ukochanego zamku. Nie pozostawił po sobie legalnego dziedzica, tak więc jego posiadłość przeszła na własność Moritza von Leon, najprawdopodobniej nieślubnego syna Josepha. Ten jednak dbał nadal o to miejsce i gościł ważne osobistości drugiej połowy XIX wieku. W 1870 roku przebywała tutaj Księżniczka Bawarska Elżbieta (Cesarzowa Sissi) wraz ze swoimi córkami – to głównie dzięki ich wizycie w Merano miasto zostaje zauważone i docenione jako uzdrowisko. Po jej kilkumiesięcznych wakacjach Merano znalazło się na pierwszych stronach wiedeńskich gazet, a tłumy zamożnych mieszkańców stolicy Habsburgów pragnęły odpoczywać tam, gdzie ich Cesarzowa. Sissi pozostała w Merano przez 7 miesięcy korzystając z leczniczego klimatu tego miejsca, w tym czasie zajmowała całe piętro zamku, a jej ponad 100-osobowy dwór musiał być zakwaterowany w okolicy. W 1889 roku Cesarzowa wraca do Merano po raz drugi i ponownie zamieszkuje w Castel Trauttmansdorff. Splendor i sława tego miejsca nie ustają, aż do wybuchu I Wojny Światowej. Po zakończeniu wojny Merano i okolice przyłączone zostały do Włoch, a zamek przemianowany na Castel Nuovo. W okresie faszyzmu rezydencja znowu podupada, a całe jej wyposażenie znika. Dopiero w 1977 roku staje się własnością Prowincji Bolzano, a w 1990 roku siedzibą Touriseum czyli Muzeum Turystyki. W 2001 roku otwarto Ogród Botaniczny otaczający rezydencję.

W Muzeum Turystyki możemy zobaczyć historię turystyki od jej początków w XVIII wieku aż do czasów obecnych. Trasa zwiedzania i wszystkie eksponaty opisane są w trzech językach: po włosku, niemiecku i angielsku. Nawiązują do różnych aspektów: turystyki lokalnej, turystyki wakacyjnej pobytowej w Alto Adige, początków ruchu turystycznego na tych ziemiach oraz zmian tendencji i preferencji turystów. Wśród eksponatów muzeum jest XIX wieczna karoca, pamiątki związane z pierwszą linią kolejową łączącą te ziemie z Wiedniem przez Przełęcz Brennero. Udostępnione do zwiedzania są również sale drugiego piętra, które podczas swoich pobytów w zamku zajmowała Cesarzowa Sissi. W muzeum zgromadzono także stare mapy Alp i Dolomitów, czasopisma turystyczne, pocztówki oraz pamiątki związane z trudnym okresem I i II Wojny Światowej. Znajduje się tam również model stube czyli tradycyjnej górskiej chatki, w której wakacje spędzały rodziny w latach 50-tych oraz model galerii na autostradzie, która ma symbolizować przebiegającą w okolicy Autostradę del Brennero dzięki której tereny te przeżyły swój prawdziwy turystyczny boom. Otwarcie A22 nastąpiło w 1968 roku, a co za tym idzie turyści austriaccy i niemieccy zaczęli masowo przyjeżdżać tutaj na wypoczynek. Pociągnęło to za sobą konieczność rozbudowy infrastruktury turystycznej – powstały nowe hotele i restauracje, pensjonaty i sklepy z pamiątkami. W połowie lat 70-tych zaobserwowano krótkie osłabienie turystyki, co dało okazję miejscowym władzom do uporządkowania spraw administracyjnych oraz wprowadzenia w życie przeróżnych decyzji mających na celu podniesienie jakości usług i ochronę walorów naturalnych i artystycznych miasta i okolicy.

16 czerwca 2001 roku otwarto Ogród Botaniczny, który zajmuje powierzchnię 12 000 metrów kwadratowych wokół Castel Trauttmansdorff we wschodniej części miasta Merano. Projekt zakładał założenie naturalnych i antropologicznych pejzaży z roślinnością pochodzącą z całego świata, rzadkimi okazami botaniki, a także tej lokalnej, typowej dla Tyrolu Południowego. Ogrody rozłożyły się tarasowo wokół zamku, a ich różnica poziomów wynosi prawie 100 metrów. Ogród Botaniczny odwiedza rocznie około 400 000 gości i jest to jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc turystycznych całego Regionu Trydent – Górna Adyga. Dzięki wyjątkowo łagodnemu klimatowi, wysokim temperaturom i łagodnym zimom Merano i okolica obfitują w typowo południową śródziemnomorską roślinność: w ogrodzie zobaczymy palmy, drzewka oliwne, magnolie, krzewy wiecznie zielone. Ogrody podzielono na 4 obszary tematyczne wśród których wyróżniono 80 różnych stref botanicznych.

Na północ od Zamku Trauttmansdorff znajdują się Lasy Świata (I Boschi del Mondo), gdzie zobaczymy przede wszystkim typowe krajobrazy obszarów leśnych z wszystkim stref klimatycznych. Będzie wiecznie zielony las równikowy Azji Wschodniej, lasy Ameryki Południowej, a także sekwoje Ameryki Północnej. Znajdziemy tutaj plantację herbaty, sad owocowy, ogród japoński, zioła, rododendrony, bambusy, kolorowe peonie, miłorząb japoński (ginko biloba) i hortensji, a także wiśnie dekoracyjne.

Drugim sektorem tematycznym są tak zwane Ogrody Słońca (I Giardini del Sole) gdzie zobaczymy pejzaże typowe dla basenu Morza Śródziemnego. Różne gatunki dębów, makia śródziemnomorska, chruścina jagodna, drzewo mastyksowe, drzewka cytrynowe oraz oliwne, winorośl, granaty, fikusy, kapary oraz różne sukulenty (agawy, kaktusy, aloes) i zioła aromatyczne (między innymi 150 gatunków szałwii, oregano, rozmaryn).

Kolejną grupę tematyczną stanowią I Giardini Acquatici e Terrazzati, gdzie zobaczymy przykłady architektury ogrodowej w Europie, z przeróżnymi wodnymi i architektonicznymi założeniami wprowadzonymi po raz pierwszy do włoskiego ogrodu w okresie renesansu.

Czwarty temat to I Paesaggi dell’Alto Adige czyli lokalne pejzaże w których zakochała się Austriacka Cesarzowa Sissi i które to stanowią największą atrakcję Merano i okolicy.

Ogród Botaniczny w Merano posiada wiele wyjątkowych i rzadkich egzemplarzy roślin, starą 350-letnią winorośl, 700-letnie drzewko oliwne, palmy i wiele gatunków kwiatów kwitnących, które dobrane są w taki sposób, aby przez większość roku ogród obsypany był wielokolorowym kwieciem.

Wstęp do Ogrodów jest płatny. Bilet łączony Ogród Botaniczy + Muzeum Turystyki normalny kosztuje 15 euro, są zniżki rodzinne, dla dzieci i młodzieży, dla seniorów i grup. Ogrody otwarte są codziennie od godziny 9.00, a zamykane w zależności od pory roku o godzinie 17, 18 lub 19 (ostatnie wejście 1,5 h przed godziną zamknięcia). Wszelkie informacje tutaj: https://www.trauttmansdorff.it/it/i-giardini-di-castel-trauttmansdorff.html